O Nas
Nasz Dom i Jego Mieszkańcy
Paweł Jasienica
Paweł Jasienica, właściwie Leon Lech Beynar (ur. 10 listopada 1909 w Symbirsku, zm. 19 sierpnia 1970 w Warszawie) – polski historyk, pisarz historyczny, eseista i publicysta „Tygodnika Powszechnego”.
Autor cyklu esejów historycznych Polska Piastów (1960), Polska Jagiellonów (1963), Rzeczpospolita Obojga Narodów (1967–1972), w którym przedstawił własną i publicystyczną koncepcję filozofii historii Polski, wyłożoną wcześniej w Myślach o dawnej Polsce (1960)[1]; cykl ten, poświęcony dziejom przedrozbiorowym, zyskał wielką popularność[1]. Sam Jasienica o cyklu esejów pisał:
„Książki, które piszę, nie roszczą sobie żadnych pretensji do rangi dzieł naukowych, nie są podręcznikami ani popularyzacją nauki. To są zwyczajne eseje. […] Esejowi przysługują te same prawa, którymi się cieszy dramat, poezja czy powieść”
Publikacje
- Zygmunt August na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa, Wilno 1935.
- Ziemie północno-wschodnie Rzeczypospolitej za Sasów, Wilno 1939.
- Wisła pożegna zaścianek (wydanie pierwsze Instytut Wydawniczy „Pax” lipiec 1951, nakład 10000+350 egz.)
- Świt słowiańskiego jutra (wydanie pierwsze PIW październik 1952, nakład 10000+153 egz.)
- Biały front (wydanie pierwsze PIW sierpień 1953, nakład 7000+161 egz.)
- Opowieści o żywej materii (wydanie pierwsze PIW 1954, nakład 10000+176 egz.)
- Zakotwiczeni (wydanie pierwsze PWN 1955, nakład 5136 egz.)
- Chodzi o Polskę, wydawnictwo Polonia, Warszawa 1956.
- Archeologia na wyrywki. Reportaże (wyd. pierwsze, wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa listopad 1956, nakład 3260 egz., wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2009, ISBN 978-83-7648-085-5)
- Ślady potyczek (wydanie pierwsze Czytelnik styczeń 1957, nakład 3205 egz., wyd. ostatnie Prószyński i s-ka 2009, ISBN 978-83-7648-196-8)
- Kraj Nad Jangtse, w nowszych wydaniach Kraj na Jangcy (wydanie pierwsze Czytelnik 1957, nakład 2185 egz., wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2008, ISBN 978-83-7469-798-9)
- Myśli o dawnej Polsce (wyd. pierwsze Czytelnik 1960, wyd. ostatnie Czytelnik 1990 ISBN 83-07-01957-5)
- Polska Piastów (wyd. pierwsze PIW 1960, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN 978-83-7469-479-7)
- Słowiański rodowód (wyd. pierwsze PIW 1961, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2008, ISBN 978-83-7469-705-7)
- Tylko o historii (wyd. pierwsze Iskry 1962, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2009, ISBN 978-83-7648-267-5)
- Dwie Drogi (wyd. pierwsze PIW 1963, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2009, ISBN 978-83-89325-28-0)
- Polska Jagiellonów (wyd. pierwsze PIW 1963, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN 978-83-7469-522-0)
- Trzej kronikarze (wyd. pierwsze PIW 1964, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2008, ISBN 978-83-7469-750-7)
- Ostatnia z rodu (wyd. pierwsze 1965, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2009, ISBN 978-83-7648-135-7)
- Cykl Rzeczpospolita Obojga Narodów (wyd. ostatnie (całość) Prószyński i S-ka 2007)
- Rzeczpospolita Obojga Narodów: Srebrny wiek t. 1 (wyd. pierwsze PIW 1967, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN 978-83-7469-580-0)
- Rzeczpospolita Obojga Narodów: Calamitatis Regnum t. 2 (wyd. pierwsze PIW 1967, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN 978-83-7469-582-4)
- Rzeczpospolita Obojga Narodów: Dzieje agonii t. 3 (wyd. pierwsze PIW 1972, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN 978-83-7469-583-1)
- Rozważania o wojnie domowej (wyd. pierwsze w drugim obiegu ok. 1980, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2008, ISBN 978-83-7469-660-9)
- Pamiętnik (wyd. pierwsze w drugim obiegu 1986, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2007, ISBN 978-83-7469-612-8)
- Polska anarchia (wyd. pierwsze Wydawnictwo Literackie 1988, wyd. ostatnie Prószyński i S-ka 2008, ISBN 978-83-7469-880-1)
- Historia to nie dziwka. Antologia tekstów Pawła Jasienicy, jego interlokutorów i recenzentów (Zbiór, wstęp i komentarz – Arkadiusz Kierys. Universitas 2018, ISBN 97883-242-3151-5)
Ostatnie wydania dzieł Jasienicy ukazały się w 1999 roku. Dopiero w latach 2007–2009 Wydawnictwo Prószyński i S-ka ponownie opublikowało cykl Jasienica. Powrót złożony z 17 tomów.
Agnieszka Holland
Agnieszka Irena Holland (ur. 28 listopada 1948 w Warszawie) – polska reżyserka filmowa i teatralna, scenarzystka filmowa i aktorka, reprezentantka nurtu zwanego kinem moralnego niepokoju, dama Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, córka Henryka Hollanda i Ireny Rybczyńskiej, starsza siostra reżyserki i scenarzystki Magdaleny Łazarkiewicz. W grudniu 2020 została przewodniczącą Europejskiej Akademii Filmowej[1].
W latach 1966–1971 studiowała na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze, biorąc w międzyczasie udział w wydarzeniach Praskiej Wiosny. Po raz pierwszy uznanie ze strony krytyków zagranicznych zdobyła kameralnym dramatem Aktorzy prowincjonalni (1978), a swoją renomę w Polsce ugruntowała nagrodzonym na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych filmem historycznym Gorączka (1980). Ukończywszy film Kobieta samotna (1981), krytyczny zarówno wobec środowiska „Solidarności”, jak i wobec pełnej marazmu komunistycznej rzeczywistości, wyemigrowała do Francji, gdzie pozostała po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego.
Realizując filmy we Francji i Niemczech, a potem głównie w Stanach Zjednoczonych, Holland zasłynęła filmami, takimi jak Gorzkie żniwa (1985, nominowany do Oscara dla filmu nieanglojęzycznego) czy Europa, Europa (1990, nominowany do Oscara dla filmu nieanglojęzycznego) o Zagładzie Żydów, a także mniej politycznymi dramatami pokroju Oliviera, Oliviera (1991) lub Placu Waszyngtona (1997). Od 2007 ponownie kręciła filmy w Polsce, gdzie jej kolejne dwa dzieła: W ciemności (2011, nominowany do Oscara dla filmu nieanglojęzycznego) oraz Obywatel Jones (2019), otrzymały Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych.
W swoich filmach Holland skupia się na jednostkowych doświadczeniach osób znajdujących się na uboczu politycznych wydarzeń. Częstym poruszanym przez nią motywem jest krytyka zbrodni nazistowskich oraz komunistycznych. Holland była wielokrotnie honorowana, między innymi w 2020 otrzymała nagrodę FIPRESCI Platinum Award na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Sofii, a w 2021 – Platynowe Lwy za całokształt twórczości.
Władysław Umiński
Władysław Jan Umiński (ur. 10 listopada 1865 w Przedczu, zm. 31 grudnia 1954) – polski pisarz tworzący fantastykę naukową (nazywany często polskim Juliuszem Verne’em), autor książek dla dzieci i młodzieży, publicysta i popularyzator nauki. Obok Antoniego Langego i Jerzego Żuławskiego prekursor fantastyki naukowej w literaturze polskiej[1].
Publikacje
- Zwycięzcy oceanu (1891)
- Balonem do bieguna (1894)
- Podróż bez pieniędzy (1894)
- W nieznane światy (1895, późniejsze wydania pt. Na drugą planetę)
- Wędrowna wyspa (1895)
- W kraju ludożerców (1896, opowiadania: W kraju ludożerców; Bumerang; Złośliwy słoń; Mój pierwszy jaguar; Polowanie na łosie; Między gorylami)
- W pustyniach Australii (1896)
- Na falach Atlantyku (1897)
- Od Warszawy do Ojcowa (1897)
- Pioruny i błyskawice, Pogadanki naukowe (Wyd. M. Arcta, Warszawa 1897, s. 108)
- Co człowiek wykształcony o elektryczności wiedzieć powinien (Wyd. M. Arcta, Warszawa 1899, s. 133)
- Podróż naokoło świata piechotą. T. 1: W podobłocznych krainach (1899, dalsze tomy nie ukazały się)
- Podróż naokoło Warszawy (1901)
- Tajemnicza bandera i flibustierowie (1901, późniejsze wydania pt. Flibustierowie)
- Biały mandaryn (1903)
- Człowiek leśny (1903)
- Na szczytach (1904, współwyd.: Z odmętów morskich; Szczęście)
- Co należy wiedzieć o elektryczności, Wykład popularny, wydanie II (Wyd. M. Arcta, Warszawa 1905, s. 216)
- Wygnańcy (1906)
- W czarnej otchłani (1908)
- Przygody małego Australijczyka (1910, cz. 1 cyklu pt. Historia biednego chłopca w pięciu częściach świata)
- W puszczach Kanady (1910, cz. 2 cyklu pt. Historia biednego chłopca w pięciu częściach świata)
- W krainie wschodzącego słońca (1911, cz. 3 cyklu pt. Historia biednego chłopca w pięciu częściach świata)
- Samolotem naokoło świata (1911)
- O elektryczności – wykład popularny (1911, Wyd. A.A. Paryski, Toledo, Ohio (USA), s. 132)
- Krwawy chleb (1912, późniejsze wyd. pt. Znojny chleb)
- Synowie puszczy (1912)
- Krzyż i półksiężyc (1913)
- Po kraju (1913)
- Oświetlenie współczesne (Książki dla wszystkich Nr 27, Wyd. M. Arcta, Warszawa 1903, s. 68)
- Czarodziejski okręt (1916)
- Krwawa dola (1918)
- Przygody wojenne (1918, antydat. 1919)
- W głębinach oceanu (1920)
- Przygody łodzi podwodnej i inne opowiadania (1925, wznowienie opowiadań z tomu W kraju ludożerców z dodaniem opowiadania tytułowego)
- Pod flagą polską samochodem naokoło świata (1929)
- Zaziemskie światy (druk 1948, dystrybucja 1956)
Adam Tadeusz Drzewoski
Porucznik Adam Drzewoski, pseudonim „Benon” albo „Philips”, Batalion „Pięść”, pluton „Agaton”